رأی شماره ۱۹۵۳۵۱۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

موضوع: ابطال اطلاق دستورالعمل شماره ۲۱۸۰۹/۲۳۰/د معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور.

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۳/۰۸/۱۵

شماره دادنامه: ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۱۹۵۳۵۱۸

شماره پرونده: ۰۱۰۴۷۶۹– ۰۳۰۲۰۱۴– ۰۳۰۲۰۱۷– ۰۳۰۱۸۲۳

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: حسین سعیدنیا، اصغر صیام پور، حمیدرضا فتاحی، محمدعلی اسکندری یزدی، فاطمه عباسی

طرف شکایت: سازمان امور مالیاتی کشور

موضوع شکایت و خواسته

ابطال اطلاق دستورالعمل شماره ۲۱۸۰۹/۲۳۰/د معاون درآمدهای مالیاتی وزارت امور اقتصادی و دارایی.

شاکیان طی دادخواست‌های جداگانه‌، خواستار ابطال اطلاق دستورالعمل مذکور شده و دلایل خود را به شرح زیر ارائه داده‌اند:

عدم تحقق «مقدمات حکمت»:
- ماده ۱۹۸ قانون مالیات‌های مستقیم (مصوب ۱۳۹۴) لفظ «مدیران» را به‌صورت مقید تفسیر می‌کند و شامل مدیران فاقد امضای مجاز نمی‌شود.
مغایرت با قواعد فقهی:
- قاعده «قبح عقاب بلا بیان»: مسئول دانستن مدیران فاقد امضای مجاز، بدون اطلاع قبلی، خلاف شرع است.
- قاعده «لاضرر» و «نفی عسر و حرج»: تسری مسئولیت به مدیرانی که قصوراً اطلاعی از بدهی مالیاتی ندارند، تکلیف مالایطاق محسوب می‌شود.
نفی عدالت اجتماعی:
- الزام مدیران فاقد حق امضا به پرداخت بدهی‌های مالیاتی، بدون امکان استعفا یا اطلاع کافی، مغایر با اصول فقهی و عدالت اجتماعی است.

متن مقرره مورد شکایت:

معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور، در دستورالعمل شماره ۲۱۸۰۹/۲۳۰/د مورخ ۱۳۹۹/۰۵/۲۲، مقرر کرده بود: «مسئولیت تضامنی مدیران فعلی اشخاص حقوقی در پرداخت بدهی‌های قطعی شده».

پاسخ سازمان امور مالیاتی:

مدیرکل دفتر حقوقی وزارت امور اقتصادی و دارایی، به استناد دادنامه شماره ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۰۷۲ (مورخ ۱۴۰۰/۰۲/۱۹)، درخواست رد شکایت را مطرح کرده است.

نظریه فقهای شورای نگهبان:

مطابق نامه شماره ۱۰۲/۴۳۰۱۸ مورخ ۱۴۰۳/۰۵/۰۸، شورای نگهبان اعلام کرد: